Oparzenia - stopnie, pierwsza pomoc i leczenie

Oparzenia - krótka charakterystyka

Oparzenia, czyli uszkodzenia skóry oraz tkanek głębokich zazwyczaj powstają w wyniku działania wysokiej temperatury. Okazuje się, że dla skóry szkodliwa jest już temperatura dochodząca do 42 stopni. Często podczas upałów dochodzi do wystąpienia silnie bolesnego rumienia, a do martwicy naskórka dochodzi 6 godzin po działaniu takiej temperatury.  Nie trzeba chyba pisać, że im więcej stopni tym łatwiej o uszkodzenie zakończeń nerwowych. Przyczyną oparzeń termicznych jest zazwyczaj kontakt skóry z gorącą powierzchnią, płynem lub promieniowanie UV.

Za uszkodzenia naskórka nie jest odpowiedzialna wyłącznie wysoka temperatura. Dodatkowo wyróżniamy także oparzenia elektryczne i oparzenia chemiczne. Z tymi pierwszymi mamy do czynienia wtedy, gdy dochodzi do bezpośredniego przepływu prądu przez ciało. Niestety tym oparzeniom dość często towarzyszą uszkodzenia wielonarządowe. Jak sama nazwa wskazuje oparzenia chemiczne powstają w efekcie kontaktu naskórka z żrącymi substancjami chemicznymi.

Podział oparzeń

Oparzenia klasyfikuje się przede wszystkim głębokością rany oraz ilością zajętej powierzchni ciała. Można wymienić więc oparzenia lekkie, średnie i ciężkie. Przyjęło się jednak, że uszkodzenia skóry dzielimy według 4 stopniowej skali.

Oparzenia I stopnia

W oparzeniach I stopnia mamy do czynienia z powierzchniowym uszkodzeniem naskórka. Dość często można również zauważyć zaczerwienienie skóry. Ponadto w niektórych przypadkach pojawia się także obrzęk, ale zazwyczaj jest łagodny i piekący ból. Jednak te dolegliwości zazwyczaj znikają po kilku dniach.

Oparzenia II stopnia

Nieco inaczej przedstawia się sytuacja w przypadku oparzeń II stopnia. Są to już o wiele poważniejsze kontuzje, które charakteryzują się pęcherzami wypełnionymi płynem surowiczym. Należy pamiętać o tym, że pod żadnym pozorem nie można ich przebijać. Te zmiany naskórka goją się same do 14 dni, jednak mogą pozostawić po sobie niewielkie blizny. Oparzenia II stopnia dzielimy dodatkowo na powierzchniowe (IIa) i głębokie (IIb).

Oparzenia III stopnia

W przypadku oparzeń III stopnia dochodzi do uszkodzeń tkanki na całej jej grubości. Skóra jest wówczas pokryta białymi lub żółtymi strupami (częściowa martwica tkanek). Można zaobserwować także częściowe uszkodzenie nerwów, co oznacza, że osoba poszkodowana dość często nie odczuwa żadnego bólu. Niestety praktycznie każde oparzenie III stopnia pozostawia trwałe blizny, w niektórych przypadkach niezbędny jest również przeszczep skóry.

Oparzenia IV stopnia

Każde oparzenie IV stopnia jest katastrofalne w skutkach, ponieważ dochodzi tutaj do odsłonięcia narządów wewnętrznych (mięśni, kości, ścięgien) oraz zwęglenia tkanek. Proces martwiczy może ponadto dotknąć mięśni i kości. Niezbędne jest wtedy podjęcie leczenia operacyjnego. Nawet pomimo szybkiej pomocy poszkodowany z pewnością będzie odczuwał skutki oparzeń do końca życia.

Pierwsza pomoc w przypadku oparzeń 

Jeśli chodzi o pierwszą pomoc w przypadku oparzeń to wiele zależy od tego, jaka substancja spowodowała oparzenie oraz jak głębokie są uszkodzenia naskórka. Oczywiście pomoc osobie poszkodowanej powinna zostać udzielona natychmiast. Na początku należy jednak ocenić stopień oparzeń.

Oparzenia I stopnia wystarczy schłodzić zimną wodą. Na skórze wystąpi rumień, który z pewnością zniknie po jakimś czasie. Nieco inaczej powinno się postępować gdy na ciele pojawią się pęcherze. Na początku należy delikatnie odsłonić oparzone miejsce, jednak należy zrobić to delikatnie, aby nie uszkodzić powierzchni ciała poszkodowanego. Pęcherzy nie można także pod żadnym pozorem przebijać, ponieważ takie działanie grozi zakażeniem. Nie powinno się również korzystać z żadnych ogólnodostępnych maści. Jeśli u osoby poszkodowanej oparzenie powoduje uszkodzenie skóry i towarzyszy temu ból, niezbędny jest kontakt z lekarzem. Jeśli chodzi o dalszą pielęgnację ran, w przypadku oparzeń I i II stopnia warto mieć pod ręką suche i jałowe opatrunki. Niezbędne jest także regularne nawadnianie organizmu.

Nieco inaczej przedstawia się sytuacja w przypadku oparzeń III i IV stopnia. Dochodzi tutaj do uszkodzenia tkanek głębszych, co w rezultacie prowadzi do przeszczepu skóry. Dość często niezbędne jest też leczenie chirurgiczne. Uszkodzenia skóry, które mogą spowodować dodatkowe komplikacje, są wskazaniem do hospitalizacji, należą do nich:

• oparzenia III stopnia,
• poparzenia twarzy, rąk i krocza,
• oparzenia elektryczne,
• oparzenia chemiczne,
• oparzenia II stopnia, które zajmują co najmniej 10% powierzchni ciała,
• podejrzenie oparzenia dróg oddechowych.

Leczenie oparzeń

Leczenie oparzeń jest uzależnione przede wszystkim od stopnia zaawansowania oraz wieku pacjenta. Szpitale bowiem posiadają ściśle określone reguły na podstawie których kwalifikują pacjentów do leczenia domowego lub szpitalnego. Oparzenia ciężkie, do których zaliczamy uszkodzenia narządów płciowych, twarzy czy rąk zawsze wymagają hospitalizacji. W przypadku oparzeń I, a czasami także II stopnia wystarczy stosować miejscowo chłodzące preparaty i glikokortykosteroidy.  Gdy na skórze pojawia się pęcherz, należy usunąć martwicze tkanki. Oparzenia III stopnia leczy się zazwyczaj za pomocą przeszczepów skóry, a IV stopień praktycznie zawsze wymaga interwencji chirurgicznej i leczenia szpitalnego.

Jak zapobiegać oparzeniom?

Niestety nie istnieje żaden lek, który mógłby zapobiegać oparzeniom. Z uwagi na to każdy z nas powinien być ostrożny podczas elektrycznych prac remontowych, kontaktów z chemikaliami, w trakcie gotowania, czy latem na plaży. Okazuje się, że wystarczy chwila nieuwagi i nieszczęście gotowe. O ile dorośli są w stanie mieć oczy dookoła głowy i wiedzą, kiedy trzeba uważać, to poparzenie skóry dziecka może być wynikiem działania gorącej wody. Dlatego rodzice powinni kontrolować to, co robi maluch, ponieważ ciekawość życia w ich przypadku zwycięża, a dotknięcie gorącej rzeczy może się skończyć tragicznie.