Artroza - przyczyny, objawy, leczenie

Chrząstka stawowa – co to takiego?

W związku z tym, że artroza dotyczy chrząstek stawowych, zacznijmy od wyjaśnienia, czym są oraz jaką funkcję pełnią. Ich główną rolą jest amortyzacja na styku kości. W momencie, kiedy powstają zmiany zwyrodnieniowe, chrząstki przestają pracować prawidłowo – ruchy ciała są gorzej amortyzowane, stawy przejmują na siebie coraz więcej obciążeń, wkrótce pojawiają się m.in. dolegliwości bólowe.

Co to jest artroza?

Artroza to inaczej choroba zwyrodnieniowa stawów – jedna z najczęstszych przewlekłych chorób narządu ruchu. Nie jest to zapalenie stawów – schorzenie ma niezapalny charakter. Zwyrodnienie dotyczy chrząstki stawowej. Zmiany w budowie tkanki kostnej prowadzą do powstawania osteofitów. To wyrośla kostne, które znacznie ograniczają ruchomość. Mogą rozwinąć się w zasadzie w każdym stawie. Do tego dochodzi także do deformacji tkanki kostnej, zwłóknienia i rozmiękczenia. Do głównych schorzeń należą:

• artroza kolan,
• artroza stawu biodrowego,
• artroza kręgosłupa (artroza w stawach międzykręgowych).

Są to bowiem miejsca poddawane nadmiernym obciążeniom, chociażby wskutek poruszania się.
Niejednokrotnie pojawiają się także:

• artroza stawu skokowego,
• artroza barku,
• artroza dłoni,
• artroza palców

Jeśli zauważysz u siebie pierwsze objawy artrozy, nie bagatelizuj ich. Postępująca choroba układu kostno-stawowego wymaga wielotorowego leczenia. Artroza – choroba zwyrodnieniowa stawów – może doprowadzić do niepełnosprawności.

Przyczyny artrozy

Zmiany zwyrodnieniowe chrząstki stawowej rozwijają się w konsekwencji uszkodzeń stawów (np. u osób, które intensywnie uprawiają sport lub wybierają te dziedziny, które eksploatują układ kostno-stawowy). Zazwyczaj objawy artrozy nie pojawiają się jednak od razu. Uszkodzenia będą nawarstwiać się w czasie. Właśnie dlatego artroza stawu – kolanowego, biodrowego, kręgosłupa itd. – to schorzenie przede wszystkim osób w starszym wieku.

Oprócz tego wśród przyczyn artrozy można wymienić: uszkodzone chrząstki, zwichnięte stawy oraz urazy więzadeł. Winy można się też doszukiwać w wadach rozwojowych stawów, nieprawidłowej postawie ciała i otyłości. Nie bez znaczenia są obciążenia genetyczne – jeżeli w Twojej rodzinie występowały przypadki zachorowań, istnieje większe ryzyko, że również będziesz cierpieć z powodu artrozy.

Objawy artrozy

O tym, że zaczyna się u Ciebie choroba zwyrodnieniowa stawu, mogą Cię poinformować:

• ból w obrębie stawu – często jest to tzw. ból startowy, czyli taki, który pojawia się na początku aktywności ruchowej. Dolegliwości bólowe mogą nasilać się wraz z intensywnością ruchu, poza tym pojawiają się np. przy zmianie pogody. Wraz z rozwojem artrozy ból może nasilać się w nocy;
• tkliwość chrząstki stawowej – dyskomfort podczas uciskania danego miejsca;
• sztywność stawu – szczególnie po dłuższym czasie nieruchomości, np. po nocy czy przebywaniu w jednej pozycji;
• trzeszczenie w stawach – w wyniku zwyrodnienia chrząstek stawowych kości nie mają odpowiedniej amortyzacji, w związku z czym powierzchnie kości zaczynają o siebie trzeć;
• „powiększenie się” stawów – pojawiają się wyrośle kostne i wysięki, które powodują poszerzenie obrysu stawów.

Leczenie artrozy

Cierpisz na artrozę w stawach międzykręgowych albo bioder? Musisz wdrożyć wielopoziomowe, kompleksowe leczenie. Jego przebieg zależy od stopnia zaawansowania choroby.

Leczenie artrozy często wymaga wprowadzenia bardzo dużych, życiowych zmian. W przypadku otyłości lub nadwagi koniecznie trzeba zredukować masę ciała. Nie unikaj aktywności, ale wybieraj taką, dzięki której poprawisz elastyczność i wzmocnisz mięśnie wokół stawu. Pomocna na pewno będzie fizjoterapia pod okiem do specjalisty.

Czasami nie obejdzie się też bez zmiany pracy – tak, by nie obciążać stawów na co dzień. Poza tym, aby podwyższyć swój komfort funkcjonowania, możesz stosować sprzęt ortopedyczny, jak wkładki do butów lub obuwie ortopedyczne, a także ortezy lub kule.

Chorzy sięgają też po leki łagodzące dolegliwości bólowe oraz odżywiające stawy. Stosuje się:

• leki przeciwbólowe typu paracetamol;
• niesteroidowe leki przeciwzapalne – szczególnie wtedy, kiedy paracetamol nie daje satysfakcjonujących rezultatów;
• opioidy – ich przyjmowanie odbywa się pod ścisłym nadzorem lekarza – to substancje silnie uzależniające;
• leki poprawiające stan i funkcję stawu oraz przynajmniej w pewnym stopniu regenerujące jego strukturę, zawierają np. kwas hialuronowy.

Artroza stawów – jak jej przeciwdziałać?

Co ciekawe, nie tylko zbyt intensywny i dynamiczny ruch może przyczynić się do rozwoju choroby, ale także brak aktywności fizycznej. Siedzący tryb życia powoduje nierównomierne obciążenia kręgosłupa, czego konsekwencją może być np. artroza biodra. Okazuje się, że uprawianie sportu może zapobiegać, spowolnić postępowanie zwyrodnieniowej choroby stawów, a nawet na pewien czas ją zahamować. Rodzaj aktywności należy dostosować do kondycji (organizmu oraz stawów).

Fizjoterapeuci i lekarze zazwyczaj zalecają:

• pływanie,
• jogę,
• streaching i mobility,
• marsze,
• taniec itd.

Nie bez znaczenia jest też dieta. Odpowiednio zbilansowany jadłospis bogaty w kwasy omega-3 (dostępny w rybach morskich), witaminy, minerały i antyoksydanty (warzywa, owoce, orzechy itd.) oraz chude źródła białka pomoże Ci utrzymać prawidłową masę ciała i zapewni dobre samopoczucie. Jeżeli szukasz składników ukierunkowanych stricte na odżywienie chrząstek stawowych, zadbaj też o źródła wapnia – jedz twaróg, jogurty i kefiry. Unikaj za to niektórych tłuszczów zwierzęcych (w tym czerwonego mięsa), fast-foodów, potraw smażonych, szczególnie w głębokim tłuszczu, wysokoprzetworzonych przekąsek, alkoholu oraz mocnej kawy. Innymi słowy, zrezygnuj z żywności prozapalnej.

Niestety nie wynaleziono jeszcze leku na chorobę zwyrodnieniową stawów. Pamiętaj jednak, że zmiana nawyków związanych z aktywnością czy dietą może spowolnić jej rozwój, ale też zapobiec degeneracji kolejnych chrząstek. Gra toczy się o wysoką stawkę.