Depresja - kogo dotyka i dlaczego?

Depresja w liczbach 

Na samym początku warto zaznaczyć, że według prognoz Światowej Organizacji Zdrowia 2030 roku depresja zajmie pierwsze miejsce na liście najczęściej występujących chorób. Aktualnie to zaburzenie psychiczne znajduje się w czołówce. Niestety na świecie z tą chorobą walczy ponad 350 mln osób, w Polsce aż 1,5 mln. To bardzo duże i niepokojące liczby. 

Z badania przeprowadzonego przez Centrum Badania Opinii Publicznej z listopada 2018 roku wynika, że 10% dorosłych Polaków zmagało się z depresją, a 3% choruje na nią obecnie.  Warto jednak mieć na uwadze fakt, że te wyniki należy postrzegać orientacyjnie. Przede wszystkim z uwagi na to, że badanie oparte jest na autodiagnozie, a po drugie dzielenie się informacjami związanymi ze zdrowiem bywa krępujące. 

Co to jest depresja? 

Depresją nazywamy trwający przez długi czas zespół zaburzeń nastroju. Niestety charakter tych dolegliwości jest bardzo obciążający i prowadzi do upośledzenia funkcjonowania osoby chorej w codziennym życiu. Depresja to podstępna choroba, która małymi krokami wyniszcza nie tylko psychikę człowieka, ale także jego organizm. Osoby zmagające się z tymi zaburzeniami potrzebują indywidualnego podejścia w postaci terapii oraz leczenia farmakologicznego. 

Rodzaje depresji 

Wbrew pozorom istnieje wiele rodzajów depresji. Poszczególne typy są uzależnione od przyczyn powstawania zaburzeń. Wprowadzono więc następujący podział, aby ułatwić zrozumienie mechanizmów określających wystąpienie depresji. 

Depresja jednobiegunowa i depresja dwubiegunowa 

Choroba afektywna jednobiegunowa oraz dwubiegunowa to dwa rodzaje depresji, które wyróżniamy ze względu na rodzaj zaburzeń afektywnych. Ta pierwsza charakteryzuje się pojedynczym epizodem dużej depresji lub nawracającymi zaburzeniami. Cierpi na nią do 15% populacji. Choroba afektywna dwubiegunowa występuje zdecydowanie rzadziej, a charakteryzuje się pojawiającymi się objawami depresji i manii. 

Depresja endogenna i egzogenna 

Biorąc pod uwagę patogenezę schorzenia, lekarze wymieniają depresję endogenną i egzogenną. Ze schorzeniem o podłożu endogennym mamy do czynienia wtedy, gdy depresja jest związana z niskim poziomem neuroprzekaźników. Nieco inaczej jest w przypadku egzogennych stanów depresyjnych. Są one związane z czynnikami zewnętrznymi, takimi jak np. śmierć bliskiej osoby. 

Dodatkowo rozróżniamy także kilkanaście typów depresji występujących w specyficznych okolicznościach lub o charakterystycznym przebiegu. Wśród najczęściej występujących zaburzeń można wymienić m.in. depresję w ciąży, poporodową czy lękową. 

Depresja w ciąży 

Za depresję w ciąży zazwyczaj odpowiadają zmiany hormonalne. Oczywiście na pojawienie się tego zaburzenia psychicznego ma wpływ także zmiana sytuacji życiowej czy brak wsparcia ze strony partnera. Warto mieć jednak na uwadze fakt, że depresja w ciąży dotyka częściej tych kobiet, u których w przeszłości można było zaobserwować zaburzenia nastroju. 

Depresja poporodowa 

Depresja poporodowa zazwyczaj pojawia się w ciągu 4-6 tygodni po przyjściu na świat dziecka. Oczywiście istnieją także przypadki, które pokazują, że to zaburzenie psychiczne może wystąpić zdecydowanie później. Okazuje się, że nawet do 20% mam walczy z depresją poporodową, a pierwsze objawy pojawiają się do kilku tygodni po opuszczeniu szpitala. 

Jednym z najczęściej pojawiających się objawów depresji poporodowej są nawracające myśli i obawy świeżo upieczonej mamy związane z brakiem doświadczenia i odpowiednich kompetencji. Część pań twierdzi, że nie potrafi dobrze zaopiekować się dzieckiem i zapewnić mu bezpieczeństwa oraz komfortowych warunków do rozwoju. Co więcej, młode mamy obawiają się także tego, że pod wpływem dziwnego impulsu, zaszkodzą w jakiś sposób maluchowi. Kobieta, która ma depresję poporodową, przez większość czasu jest smutna, przygnębiona i permanentnie zmęczona. 

Depresja u nastolatków

Rozpoznanie zaburzeń psychicznych u nastolatków bywa nieco bardziej skomplikowane. Przede wszystkim z uwagi na to, że depresja młodzieńcza jest poniekąd związana ze specyfiką wieku. Każdy kilkunastolatek miewa częste wahania nastroju i intensywnie przeżywa to, co się wokół niego dzieje. Niestety te objawy bardzo często świadczą o depresji. Z uwagi na to rodzice powinni bacznie obserwować swoje dziecko. Jeśli okaże się, że nastolatek izoluje się od znajomych i rodziny, przynosi złe oceny ze szkoły, nie ma apetytu i nic go nie cieszy - najprawdopodobniej cierpi on na zaburzenia psychiczne. 

Depresja lękowa 

Depresja lękowa to bardzo ciężka postać choroby afektywnej. W tych zaburzeniach u osoby chorej pojawiają się stany lękowe w wymiarze psychicznym, somatycznym i behawioralnym. Niestety większość pacjentów czuje nieustanne zagrożenie, a także silne napięcie i pobudzenie psychoruchowe. Dość często pojawiają się też myśli samobójcze. Warto dodać, że ten rodzaj depresji z reguły pojawia się u osób starszych. Lekarze łączą go z pogarszającym się stanem zdrowia oraz strachem przed śmiercią.

Depresja sezonowa 

Depresja sezonowa występuje na przełomie jesieni i zimy. Jako główny skutek jej powstawania naukowcy przyjęli niewystarczającą ilość światła słonecznego. Zazwyczaj wiąże się ona z poważnymi zaburzeniami nastroju. W medycynie to zaburzenie psychiczne funkcjonuje pod nazwą: 

• sezonowego zaburzenia afektywnego, 
• choroby afektywnej sezonowej, 
• depresji o sezonowym wzorcu przebiegu. 

Wielu lekarzy używa także skrótu SAD, który z angielskiego oznacza Seasonal Affective Disorder. Sezonowe zaburzenia psychiczne są nazywane depresją jesienną lub zimową z uwagi na czas występowania. U większości pacjentów objawy pojawiają się zazwyczaj w październiku i listopadzie, a ustępują w marcu lub kwietniu. Warto dodać, że oprócz sezonowości tą depresję wyróżniają także: 

• występowanie objawów praktycznie każdego dnia w ciągu dwóch tygodni, 
• cykliczność zjawiska, czyli powtarzanie się epizodów depresyjnych przez dwa lata z rzędu o tej samej porze roku. 

Objawy depresji - jak rozpoznać chorobę? 

Ciężko w jednoznaczny sposób określić objawy depresji. Na obraz kliniczny tych zaburzeń psychicznych składa wiele czynników. Jednak najbardziej charakterystyczne są dwa symptomy, które świadczą o stanach depresyjnych. Jednak wyłącznie wtedy, gdy utrzymują się przez minimum dwa tygodnie i większą część dnia. Mowa tutaj o: 

• obniżonym nastroju, czyli np. ciągły smutek i poczucie beznadziejności. Dość często pojawia się także apatia i drażliwość, 
• braku zainteresowania życiem codziennym i podstawowymi czynnościami, takimi jak troska o higienę czy wygląd. 

Czym jeszcze objawia się depresja? Chory może zauważyć także kilka z poniższych objawów: 

• kłopoty ze snem, a nawet bezsenność, 
• spadki nastroju lub jego częste zmiany w ciągu dnia, 
• niską samoocenę, 
• problemy z koncentracją, 
• brak apetytu i spadek na wadze, 
• pesymizm. 

Nie da się jednak ukryć, że do pełnego obrazu choroby niezbędna jest odpowiednia diagnoza przeprowadzona przez specjalistę. Nie należy na własną rękę rozpoznawać zaburzeń psychicznych. I stosować ogólnodostępnych leków na poszczególne symptomy. 

Przyczyny depresji  

Na pojawienie się depresji składa się wiele aspektów. Warto mieć na uwadze fakt, że najczęściej mają na to wpływ czynniki biologiczne, behawioralne, poznawcze i osobiste. Oczywiście pojawienie się zaburzeń psychicznych może być spowodowane zarówno przez jeden, jak i przez kilka z wyżej wymienionych obszarów. Wszystko tak naprawdę jest uzależnione od człowieka oraz sytuacji, w jakiej się znajduje. 

Należy pamiętać o tym, że czynniki biologiczne mogą mieć podłoże w genetyczne. Okazuje się bowiem, że jeśli ktoś w rodzinie cierpiał na depresję, istnieje prawdopodobieństwo, że kolejne pokolenie może mieć skłonności do tej choroby. Na pojawienie się depresji ma też wpływ nasz styl życia, zwycięstwa, porażki i sytuacja w związku. Z uwagi na to w stresujących momentach warto nieco dokładniej przyjrzeć się swojemu samopoczuciu. 

Warto także mieć na uwadze fakt, że liczne badania kliniczne pokazały, że zaburzenia depresyjne często pojawiają się u osób z nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą lub chorobami neurologicznymi. Nie określono jednak jednoznacznie czy depresja jest przyczyną, czy skutkiem wyżej wymienionych schorzeń. 

Jak przebiega leczenie depresji?

Depresja jak każda inna choroba musi być odpowiednio leczona. Lekarze zgodnie wskazują, że aktualnie najlepszym modelem leczenia zaburzeń psychicznych jest terapia z psychoterapeutą oraz wspomaganie się środkami farmakologicznymi. W przypadku zaburzeń depresyjnych o charakterze endogennym niezbędna jest terapia lekami przeciwdepresyjnymi. Liczne badania oraz publikacje naukowe wskazują na to, że leczenie depresji jest zdecydowanie bardziej efektywne, gdy jest kompleksowe. Z uwagi na to każda osoba ze zdiagnozowanymi zaburzeniami psychicznymi powinna łączyć leczenie farmakologiczne ze spotkaniami u psychoterapeuty. 

Ile trwa leczenie? 

Czas trwania terapii jest indywidualny i uzależniony od konkretnego przypadku. Jednak warto wspomnieć o tym, że współczesne standardy wskazują na długoterminowe stosowanie leków przeciwdepresyjnych. Absolutne minimum w pierwszym epizodzie to sześć miesięcy, jeśli objawy wracają, środki należy przyjmować zdecydowanie dłużej. 

W celu obniżenia ryzyka nawrotów choroby stosowane jest leczenie wieloletnie. W takich przypadkach zazwyczaj dawki leków są zmniejszone i dopasowane do pacjenta. 

Depresja to choroba, która obciąża nie tylko pacjenta, ale także jego najbliższych. Co więcej, nawracające epizody mają wpływ na jakość życia wszystkich członków rodziny. Warto więc zadbać o osoby chore i pomóc im przejść przez to bolesne doświadczenie. Obecność i wsparcie bliskich podczas depresji i leczenia jest nieocenione.